Cà gai leo: hiểu đúng về công dụng và cách dùng
tháng 2 18, 2023Cà gai leo, còn gọi là cà gai dây, cà vạnh, cà lù, cà bò hoặc có tên khoa học là Solanum procumbens, là một loại thảo dược nổi tiếng được sử dụng trong điều trị các bệnh lý gan. Cà gai leo thuộc họ Solanaceae và được trồng rộng rãi ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung Việt Nam. Nội dung bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu về các công dụng và cách sử dụng cà gai leo cho việc điều trị bệnh gan.
Giới thiệu về cà gai leo
Cà gai leo là loại cây thân leo nhỡ với chiều dài trung bình khoảng 60-100 cm. Nó có cành rộng và nhiều, lá xanh, hình trứng hoặc thuôn và mọc so le. Gốc lá của cây có hình tròn hoặc giống lưỡi rìu, mặt dưới lá có nhiều lông trắng và mặt trên có gai.
Cà gai leo ra hoa từ tháng 4 đến tháng 9 và cho quả từ tháng 9 đến tháng 12. Quả của cây mọng, bóng, đỏ với hình cầu đường kính dao động từ 7-9 mm, hạt màu vàng nhạt với hình đĩa. Nếu cà gai leo có nhiều gai, cây sẽ có cành xòe rộng.
Cà gai leo còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cà lù, cà gai dây, cà quánh.
Phân loại cà gai leo:
Cà gai leo hoa trắng: Nó có dây nhỏ hơn so với loại khác và thường được sử dụng trong chế biến thành thuốc để chữa bệnh.
Cà gai leo hoa tím: Nó có dây lớn hơn so với loại hoa trắng nhưng tác dụng dược lý rất yếu, vì vậy nó ít được sử dụng làm thuốc.
Phân biệt cà gai leo với các loại cà khác:
Cây cà tàu là loại cây với mặt lá mịn, không có lông. Nó có số lượng cành ít và quả xanh có khoang. Khi quả chín, màu của chúng thay đổi từ vàng đến cam. (thêm ảnh)
Cây cà dại có tính độc và lá của nó rất lớn, với ít tế bào lông tơ. Nó có hoa có 5 cánh liền và mọc thành chùm. (thêm ảnh)
Cây cà gai có gai chi chít và không có lông. Quả của cây có kích thước 1-2cm và cây có chất độc. Nó chỉ được sử dụng để chữa mụn nhọt, không được uống. (thêm ảnh)
Cây cà độc dược là một loại cây độc, dùng để chữa bệnh hen. Nó có tác dụng hoàn toàn khác biệt so với cà gai leo. (thêm ảnh)
Công dụng của cà gai leo
Cà gai leo là một vị thuốc nam tuyệt vời có vị hơi the, tính ấm, tác dụng giải độc gan tốt nhất hiện nay. Y Học Cổ Truyền bao đời nay đã ghi nhận tác dụng ổn định tế bào gan, tăng cường chức năng của gan của cà gai leo. Củng cố thêm cho quan điểm của Y học cổ tuyền, Y Học Hiện Đại đã chứng minh cà gai leo có những hoạt chất quý cho gan.
Đặc biệt, cà gai leo có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan B với hiệu quả khá bất ngờ. Cây chứa các hoạt chất kháng virus viêm gan B mạnh, cho phép bệnh nhân mắc viêm gan B có thể chuyển về âm tính chỉ sau 6 đến 8 tháng sử dụng nước sắc cây liên tục. Đây là một trong số ít những vị thuốc nam tốt cho bệnh nhân mắc viêm gan B, đáng được chú ý.
Theo Đông y học, cà gai leo có vị hơi the, tính ôn (ấm), hơi có tính độc. Nó có tác dụng tán phong thấp, giảm đau lưng, nhức xương, tiêu trừ độc tố, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu, điều trị rắn độc cắn, viêm gan, xơ gan và gan nhiễm mỡ, giải độc rượu, bia, chống say tàu xe.
Hiện nay, một số công trình nghiên cứu tìm hiểu về tác dụng làm thuốc của cây cà gai leo đối với viêm gan đặc biệt là viêm gan B mạn tính cho thấy kết quả rất tốt và đầy hứa hẹn. So với thuốc tây chữa bệnh viêm gan, sản phẩm từ cà gai leo đều rẻ và ít có tác dụng phụ hơn. Ngoài ra, cây cà gai leo còn giúp giảm triệu chứng lâm sàng như mệt mỏi, đau tức hạ sườn, nước tiểu vàng, da niêm mạc vàng... và đặc biệt, thuốc không gây ra tác dụng phụ trong thực nghiệm và lâm sàng. Cà gai leo đã được chứng minh có tác dụng điều trị viêm gan do virus, xơ gan và hỗ trợ điều trị ung thư gan.
Tác dụng của cà gai leo trong điều trị bệnh gan
Viêm gan virus, viêm gan B:
Cà gai leo chứa nhiều loại hoạt chất, đặc biệt là glycoalcaloid, có thể hỗ trợ điều trị viêm gan, bao gồm viêm gan virus và viêm gan B. Dùng cà gai leo để chữa bệnh không chỉ giúp giảm các triệu chứng mà còn cải thiện hệ miễn dịch và tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
Trong luận án tiến sĩ Y học của Bác sĩ Trịnh Thị Xuân Hòa (Bệnh viện Quân y 103) năm 1999, thực tế chữa trị bằng cà gai leo đã cho thấy kết quả tốt. Sau 2 tháng sử dụng, người bệnh đã trải nghiệm cải thiện các triệu chứng viêm gan như mệt mỏi, chán ăn và vàng da. Sau 3 tháng, nồng độ virus trong máu cũng đã giảm đáng kể.
Làm chậm quá trình xơ gan tiến triển
Dược chất Glycoalcaloid trong cà gai leo không chỉ hỗ trợ điều trị viêm gan virus mà còn có thể làm chậm quá trình phát triển của xơ gan và giảm độ xơ gan trong giai đoạn sớm.
Trong những năm 1987 đến 2000, Viện dược liệu Trung ương đã thực hiện hai công trình nghiên cứu khoa học về cà gai leo, đó là "Nghiên cứu tác dụng ngăn chặn quá trình xơ gan của cà gai leo trên mô hình thực nghiệm" và "Nghiên cứu công dụng của cà gai leo trên collagenase". Kết quả của nghiên cứu này cho thấy rõ rệt rằng cà gai leo là một loại dược liệu có công dụng trong việc ngăn chặn quá trình xơ gan. Nhiều nghiên cứu khác cũng đã chứng minh điều này.
Chống oxy hóa và ức chế một số bệnh lý ung thư
TS. Nguyễn Thị Bích Thu với cộng sự đã công bố kết quả nghiên cứu về cà gai leo, cho thấy rằng dịch chiết toàn phần từ cây cà gai leo và Glycoalcaloid đều có tính chống oxy hóa tốt. Ngoài ra, nó còn giúp chống viêm và giảm tổn thương do oxy hóa gây ra tại gan, tức là bảo vệ gan.
Mặt khác, dịch chiết của cà gai leo đã được chứng minh có tác dụng ức chế một số loại tế bào ung thư do virus, bao gồm tế bào ung thư gan (Hep 3B, PLC/PRF) và tế bào ung thư cổ tử cung. Nó còn có khả năng ức chế gen gây ung thư do vi rút.
Giải độc gan
Thành phần trong dịch chiết của cà gai leo có khả năng hoạt động giải độc và bảo vệ gan. Những tác dụng này được nêu trong Luận án Tiến sĩ Y học năm 1998 của Nguyễn Phúc Thái, trong đó chỉ ra rằng dịch chiết của cà gai leo có thể giúp gan được bảo vệ trước độc tố TNT, giảm sự nhiễm độc TNT, và cải thiện các triệu chứng do gan bị tổn thương.
Cách sử dụng cà gai leo
Cà gai leo có nhiều cách sử dụng khác nhau, có thể chia thành 2 cách dùng lớn. Đó là sử dụng chỉ một mình cà gai leo và sử dụng kết hợp nó với các vị thuốc khác dưới dạng bài thuốc. Cụ thể có thể tham khảo như sau:
Sử dụng cà gai leo:
- Hãm uống: Chuẩn bị nước sôi, cho cà gai leo tươi hoặc khô vào ấm với lượng vừa đủ, chế thêm nước sôi vào đợi cho ngấm thuốc rồi chắt nước uống như dùng trà hằng ngày. Dùng khô sẽ cho vị thơm ngon hơn.
- Sắc uống: Chuẩn bị 30 - 40g cà gai leo khô, rửa sạch cho vào ấm, chế thêm 3 bát nước sạch (tương đương 600ml nước), sắc còn 1 bát, uống ngày 1 lần hoặc chia nhỏ thành 2-3 bữa. Có thể pha loãng 1 bát thuốc đó với 1,5l nước để uống thay nước trong ngày.
- Cô cao: tuỳ vào mỗi loại cao được cô đặc hay loãng mà cách dùng có sự khác nhau. Loại cao cà gai leo cô đặc chỉ cần dùng một lượng bằng hạt đỗ nhỏ pha với 200ml nước ấm cho một lần sử dụng.
Sử dụng cà gai leo kết hợp thuốc khác:
- Để chữa viêm gan, xơ gan và hỗ trợ chống tế bào ung thư, có thể sử dụng kết hợp các vị thuốc: 30g cà gai leo (bao gồm thân, rễ, lá), 10g cây dừa cạn, và 10g cây chó đẻ răng cưa (diệp hạ châu). Các vị thuốc đem sao vàng rồi sắc uống hàng ngày, mỗi ngày một thang.
- Chữa tê thấp, đau lưng và nhức mỏi, ta có thể sử dụng: Cà gai leo 10g, dây gấm 10g, thổ phục linh 10g, kê huyết đằng 10g, lá lốt 10g. Sau khi sao vàng, sắc uống mỗi ngày 1 thang, liên tục từ 10 đến 30 tháng.
- Chữa chứng ho gà và suyễn, có thể sử dụng cà gai leo 10g, thiên môn 10g và mạch môn 10g. Hãm trong nước và sắc ngày 1 thang, chia thành 3 lần uống.
- Cà gai leo được sử dụng trong bài thuốc trị cảm cúm, bệnh dị ứng, ho gà, đau lưng, đau nhức xương, thấp khớp, và cả rắn cắn. Liều dùng là 16-20g rễ hoặc thân lá cà gai leo, sắc uống hàng ngày.
- Cà gai leo được sử dụng để giải độc rượu. Theo kinh nghiệm, cách sử dụng này rất hiệu quả. Để chuẩn bị, cần sắc 100g cà gai leo khô với 400ml nước, lọc ra 150ml, sau đó uống trong ngày. Nên uống khi thuốc còn ấm để đạt hiệu quả tốt nhất. Ngoài ra, cũng có thể hãm 50g cà gai leo khô với nước sôi, rồi cho người say rượu uống thay nước. Sử dụng cho đến khi người đó tỉnh rượu.
Qua thực tế khách hàng phản hồi và trải nghiệm thực tế của Cathita thì cà gai leo giải rượu rất hiệu quả, trước khi phải uống rượu hãy pha lấy một cốc nước cao cà gai leo uống trước 30 phút. Sau khi về nhà pha thêm một cốc như vậy nữa để sử dụng luôn, giúp bảo vệ chức năng gan và giải độc rượu bia hiệu quả hơn
- Cách sử dụng cà gai leo để chữa ho do viêm họng: Sắc uống 15g rễ hoặc thân và lá cà gai leo kết hợp với 30g lá chanh làm 2 lần trong ngày. Nên uống khi thuốc còn ấm. Sử dụng trong vòng 5-7 ngày.
- Cà gai leo có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về gan như viêm gan B, xơ gan. Bạn có thể dùng 35g rễ hoặc thân lá cà gai leo, sắc với 1 lít nước, sau đó chia uống thành 3 lần trong ngày với lượng 300ml mỗi lần. Bài thuốc này có tác dụng hạ men gan và giải độc gan rất tốt.
Trên thực tế, sử dụng cà gai leo ở dạng cao sẽ cho kết quả tốt hơn!
Nhận xét
Đăng nhận xét